Banking on growth

Vandaag verdedigt Saskia van Ewijk haar proefschrift “Banking on growth” aan de Nyenrode Business Universiteit. Ik had het genoegen haar te mogen begeleiden. Eén van de onderwerpen in het proefschrift is de relatie tussen de rentemarges van banken en hun bedrijfsactiviteiten. Doorgaans wordt aangenomen dat banken vanwege dalende rentemarges in het traditionele relatiegerichte segment andere activiteiten zijn gaan ondernemen. In plaats van spaargeld aan te trekken en dat uit te zetten in kredieten aan bedrijven en huishoudens, zijn banken in toenemende mate geld gaan aantrekken en uitzetten via de financiële markten (dit wordt ook wel transactiegericht bankieren genoemd).

Meer concurrentie en dalende marges in het retailsegment was dus de traditionele verklaring voor deze ontwikkeling. In het proefschrift worden vraagtekens geplaatst bij deze gangbare causaliteit. Een alternatieve verklaring is dat banken uit expansiedrift hun bedrijfsmodel veranderden van relatiegericht bankieren naar transactiegericht bankieren. Deze omschakeling van bedrijfsmodel transformeerde vervolgens de bankbalansen en verlaagde als bijeffect de rentemarges van banken. Hier kort de intuïtie voor dit bij-effect.

Marktfinanciering is voor banken meestal duurder dan spaargeld: tegelijkertijd ligt de yield op marktbeleggingen (securities) meestal lager dan de rente op bedrijfskredieten. Met balansverlenging via marktfinanciering en beleggingen in securities daalt dan de gemiddelde marge op de totale activa (return on assets) van de bank. Banken vonden dit niet zo erg, want zij streefden een hoog rendement op het eigen vermogen (return on equity) na. En met de hefboom van toenemende schuldfinanciering kon een lage ROA toch nog in een hoge ROE worden omgetoverd.

Kortom, banken gingen niet alleen de markt op omdat de de rentemarge daalde, maar de rentemarge daalde ook omdat de banken de markt opgingen.

De empirische onderbouwing voor deze alternatieve verklaring is te vinden in deze twee papers:

http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/1351847X.2013.833532#.Uk2Dgt38Kos

http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1057521912000580